Har yili dunyo bo'ylab millionlab ayollar saraton kasalligining dahshatli tashxisini eshitishadi. Ammo tibbiyotning oldini olish va ayniqsa samarali davolashning ikkita shakli mavjud: ko'krak saratoni (BC) va bachadon bo'yni saratoni (CC). Ularning umumiy jihati bor: kasallik qanchalik erta aniqlansa, to'liq tiklanish imkoniyati shunchalik yuqori bo'ladi. Bu esa skriningning kuchi.

Nima uchun erta tashxis hayotni saqlab qoladi

Dunyo bo'ylab onkologlar buni ochiqchasiga aytishadi: erta aniqlangan saraton endi o'lim jazosi emas. Agar kasallik birinchi bosqichda aniqlansa, ko'krak bezi saratoni bilan og'rigan bemorlarning 95% gacha va bachadon bo'yni saratonidan oldingi o'zgarishlar bilan kasallangan ayollarning 100% gacha davolanadi. Bu mo''jiza emas, balki tizimli ish natijasidir - Ayol hech narsa og'rimasa ham, muntazam tekshiruvdan o'tganida.

Asosiy qiyinchilik shundaki, dastlabki bosqichlar asemptomatikdir. Og'riq, bo'laklar, oqindi yo'q - faqat mamogramma, HPV testi yoki sitologiya (Pap testi) bilan aniqlanishi mumkin bo'lgan mikroskopik o'zgarishlar. Aynan skrining tekshiruvi bu sukunat lahzasida kasallikni “ushlash” imkonini beradi.

Skrining tekshiruvi tashxis emas, balki imkoniyatdir.

Skrining tibbiy protokollardagi qo'rqinchli so'z emas, balki oddiy profilaktik tekshiruvdir. Mammogramma, ultratovush yoki HPV testi 10-15 daqiqa davom etadi, ammo hayotni yillar davomida saqlab qolishi mumkin.

Ko'pgina mamlakatlarda bunday tekshiruvlar azaldan odat bo'lib kelgan. Misol uchun, Shvetsiyada 40 yoshdan oshgan ayollar 1980-yillardan boshlab har ikki yilda bir marta mamogramma olishadi. Natija: ko'krak bezi saratonidan o'lim deyarli 40% ga kamaydi.

O‘zbekistonda 2030-yilgacha amal qiladigan PP-402 davlat dasturi doirasida xuddi shunday tizim joriy etilmoqda. Unda 30 yoshdan 65 yoshgacha bo‘lgan ayollar uchun bepul skrining: 45 yoshdan keyin mamogramma, yosh ayollar uchun ultratovush tekshiruvi, saraton kasalligining deyarli barcha holatlarini keltirib chiqaradigan odam papillomavirusi (HPV) uchun test o‘tkaziladi.

Nima uchun kechiktirmaslik muhim

Saraton to'satdan paydo bo'lmaydi - u asta-sekin rivojlanadi. Birinchi hujayra o'zgarishlaridan malign o'simtaga qadar yillar o'tadi. Ushbu "nosozliklarni" tahdidga aylanishidan oldin aniqlash uchun skrining aniq kerak.
Ammo bizda hali ham "ular dahshatli narsa topsa nima bo'ladi?" degan qo'rquv bor. Shifokorlar oddiygina javob berishadi: buni o'z vaqtida bilib olmaslik ancha qo'rqinchli. Axir saratonni erta davolash ko'pincha organlarni yo'qotish, og'ir kimyoterapiya va nogironlikni bartaraf etadi.

Buning ko'plab misollari bor. Toshkentdagi klinikalardan birida 38 yoshli ayolda mammogramma paytida atigi 4 millimetr o‘lchamdagi tugun aniqlangan — u yumshoq operatsiya qilingan va uch hafta ichida ishga qaytgan. Skriningni uch yilga kechiktirgan tengdoshi o‘simta 3 santimetrga o‘sib, murakkab davolanishni talab qilganda shifokorga murojaat qildi.

Skrining rasmiyatchilik emas, balki mas'uliyatdir.

Salomatlik bir martalik hodisa emas, balki odatdir. Tishlaringizni cho'tkalash yoki ko'zingizni tekshirish kabi. Har ikki yilda bir marta mamogramma qiling, har uch yilda bir marta Pap testini oling va kerak bo'lsa, HPV testini o'tkazing. Bu hayotni saqlab qoladigan oddiy qadamlar.
Ammo shifokorlarning xohishi etarli emas. Har bir ayol tushunishi muhim: skrining "kasallar uchun" emas, balki sog'lomlar uchun. Axir, profilaktika saratonni davolash mumkin bo'lgan kasallikka aylantiradi.

Bugun nima qila olamiz

Agar siz 30 yoshdan oshgan bo'lsangiz, eng yaqin ona va bola salomatligi markazida bepul skriningga yoziling. Agar siz yoshroq bo'lsangiz, onangizga, xolangizga yoki hamkasbingizga eslating. Shifokor kabinetidagi 10 daqiqa hayotning o'nlab yillarga to'lishi mumkinligini tushuntiring.
Va esda tuting: erta tashxis shunchaki tibbiy muolaja emas; bu o'zingiz va yaqinlaringizga g'amxo'rlik qilish harakati.